Өздерін өзі “нахчо” деп атайды.. Тілі – шешен, кавказ тілдерінің нах (вайнах) тармағына жатады. Діні – суннит ағымындағы ислам. “Шешендер” этнонимі алғаш рет ХҮІІІ ғасырдың басында орыс және кабардалық дереккөздерде пайда болды. Ол көне де ең ірі “Шешен- аул” халқы атауынан бастау алады.
ХІХ ғасыр соңы – ХХ ғасыр басындағы шешен үйлеріне бөлмелерін «айқас» үй үлгісі бойынша жобалау және өзара есіктермен байланысқан аралас бөлмелердің болуы тән, сонымен бір уақытта Солтүстік Кавказдың басқа халықтарында әр бөлменің аулаға шығатын өз есігі болған.
Еркектердің дәстүрлі киіміне жейде, бешмет және шалбар жатады, шалбардың сәл тар болып келген балағын аяғын табанынан тізесіне дейін жауып тұратын мәуіті байпақтың қонышына салып қоятын. Аяқтарына теріден тігілген жеңіл жұмсақ етік киген. Жоғары сапалы мәуітіден тігілген черкеска сырт киім болып табылады. Шешендер ежелден бастап ерлердің де, әйелдердің де бас киіміне ерекше мән берген. Шешеннің папахасы оның абыройы мен қадір-қасиетінің белгісі болып есептеледі. Біреудің басынан папаханы қағып түсіру ел естімеген қорлық деп саналған. Егер шешен дау немесе жанжал кезінде папахасын басынан жұлып алып, жерге тастаса, бұл оның жанжалдың түбіне дейін жетуге әзір екендігінің белгісі.
ХІХ ғасырда барлық шешен әйелдері түймеленетін тік жағасы және кеуде тұсында тілігі бар туника үлгісіндегі ұзын жейде мен балағы бүрілген кең шалбар киген. Жейде сыртынан жағасыз, кеуде тұсы ашық және белінде түймеленетін, ұзындығы жерге дейін жететін желбегей көйлек киілген. Осы күнге дейін бас орамал әйел киімінің міндетті бөлігі болып табылады.
Шешендердің ас мәзірі өзіндік тағамдарымен ерекшеленеді. Жижит-галнаш, чиепалгаш, хингалгаш пен долманаш – шешен отбасыларының сүйікті астары болып табылады. Түрлі дәмқоспа мен дәмдеуіштер: бурч (бұрыш), къонза (сіркесу), занжабил (жанжабіл) мен ащы сарымсақ тұздық кеңінен қолданылады.
< Предыдущая |
---|